امروزه در اکثر ساختمان ها به خصوص برج ها و آسمان خراش ها وجود آسانسور امری ضروری است. آسانسور یکی از ابتدایی ترین اختراعات بشر است که امروزه به یکی از پرکاربردترین تجهیزات در ساخت و سازها تبدیل شده است و این روزها حتی برای آپارتمان های 3 طبقه نیز نصب آسانسور ضروری شده است. بنابراین آسانسور یکی از تجهیزات دائمی ساختمان ها است که برای جابه جایی عمودی افراد و بار از آن استفاده می شود. آسانسور دارای یک کابین است که این کابین مابین حداقل دو ریل راهنما که جنس بسیار سختی دارند به صورت عمودی حرکت می کند. یکی از مهم ترین مسائل در هنگام انتخاب یک آسانسور مناسب توجه به ایمنی آسانسور است. زیرا در صورتی که یک آسانسور ناایمن را انتخاب کنید، امکان دارد ساکنین به صورت مداوم با خرابی آن درگیر باشند و یا اتفاقاتی از قبیل گیر افتادن در کابین آسانسور مشکل ساز شود. در ادامه با ما همراه باشید تا به صورت مفصل درباره سیستم ایمنی آسانسور و دستورالعمل ایمنی آسانسور به صورت مفصل صحبت کنیم.
انواع آسانسور
آسانسور یکی از تجهیزات ضروری ساختمان ها است که توسط موتور الکتریکی کار می کند. انواع مختلف آسانسور بر اساس کاربری، شکل ظاهری و اندازه با یکدیگر متفاوت هستند اما تمامی آنها در داشتن کابین (اتاقک)، حرکت عمودی و توقف در طبقات مختلف با یکدیگر مشترک هستند.
از جمله قطعات بسیار مهمی که در تمامی آسانسورها وجود دارد شامل: موتور، ریل، کابین و تابلو فرمان است که تمامی این قطعات آسانسور باید بهترین کیفیت را داشته باشند. آسانسورها در فضای بین راه پله ها نصب می شوند، طراحی و نصب آسانسور بسیار مهم است و حتما باید توسط شرکت هایی انجام شود که پروانه لازم برای فعالیت را دارند. در ادامه به معرفی انواع آسانسورها و ایمنی آنها خواهیم پرداخت.
ایمنی آسانسور هیدرولیک
یکی از انواع آسانسور، آسانسورهای هیدرولیک است که قطعات آن شامل موتور الکتریکی، پمپ فشار روغن و جک هیدرولیک است، که تمامی این قطعات در چاهک آسانسور و در زیر کابین تعبیه می شوند.
ایمنی آسانسور هیدرولیک به دلیل وجود قطعه ای به نام جک هیدرولیک افزایش پیدا می کند و دلیل وجود همین قطعه نیز نباید از این نوع از آسانسورها در ساختمان های با بیش 5 طبقه استفاده شود. همچنین یکی دیگر از موارد تامین ایمنی آسانسور هیدرولیک، به دلیل ویژگی های فنی دیگر این نوع آسانسور در مخزن پاوریونیت است که این سیستم باعث پیشگیری از خطر برق گرفتگی می شود.
البته ایمنی آسانسور هیدرولیک به این موارد ختم نمی شود، بلکه این نوع از آسانسورها به دلیل مجهز بودن بالابر به شیرهای قفل کن در صورت ایجاد پارگی در شیلنگ هیدرولیک، اتاقک بالابر کاملا متوقف شده و به هیچ عنوان امکان سقوط این نوع از آسانسورها وجود ندارد.
امروزه از آسانسورهای هیدرولیک در ساختمان های زیر پنج طبقه بسیار زیاد استفاده می شود، به طوری که در کشورهای اروپایی 70% از ساختمان های زیر 5 طبقه مجهز به آسانسورهای هیدرولیک هستند. اما دلیل این محبوبیت چیست؟
- نرمی در زمان حرکت؛
- قابلیت جا به جایی بارهای بسیار سنگین؛
- استهلاک بسیار کم این نوع از آسانسورها؛
- امکان ایجاد آسانسورهای شیشه ای و جذاب؛
- امنیت بسیار بالای آسانسورهای هیدرولیک در هنگام وقوع زلزله؛
- عدم نیاز به موتورخانه؛
ایمنی آسانسور كششی
یکی از قدیمی ترین و پراستفاده ترین انواع آسانسور، آسانسورهای کششی هستند که در اماکن تجاری و مسکونی قابل استفاده است. حرکت این نوع آسانسور در اثر اصطکاک بین سیم بکسل و شیار فلکه کشش در زمان چرخش آن توسط سیستم محرک انجام می شود. دسترسی به سیستم های داخلی آسانسور کششی به سختی امکان دارد و همین موضوع ایمنی آسانسور کششی را کمی زیر سوال می برد و همچنین قیمت آسانسور کششی بیشتر از آسانسورهای هیدرولیکی است.
سرعت آسانسورهای کششی بسیار بالاتر از آسانسورهای هیدرولیکی است، به همین دلیل این نوع از آسانسورها مناسب برای ساختمان های مرتفع و بلند مرتبه هستند.
همچنین آسانسورهای کششی حرکتشان نرم تر و راحت تر از آسانسورهای هیدرولیکی است و همچنین مصرف انرژی آسانسور کششی به نسبت آسانسور هیدرولیکی کمتر است.
ایمنی آسانسور حمل بار
همان طور که از نام آسانسور حمل بار پیداست از این نوع آسانسور برای حمل بار استفاده می شود و به نسبت آسانسورهای مسافری دارای فضایی بزرگتری است و همچنین توانایی حمل بارهای بسیار سنگین را دارد. بدنه داخلی آسانسورهای حمل بار، بسیار مستحکم بوده و از خراب شدن و آسیب دیدن در گذر زمان جلوگیری می کند.
به منظور ایمنی آسانسور حمل بار، این نوع از آسانسورها در اکثر موارد دارای قسمت هایی از چوب گردوی تاریک همراه با تزئینات طلایی و آینه ای داخل کابین هستند و دارای پنل های دیوار فولادی به ضخامت 14 و همچنین درب های سنگین و قوی هستند. همچنین کف آسانسور حمل بار، مناسب برای استفاده های سنگین است.
برای افزایش ایمنی این نوع از آسانسورها معمولا کف آنها را از جنس فولادهای غیرلغزنده می سازند و بدنه آنها را نیز از جنس فولاد.
ایمنی آسانسور کارگاهی
آسانسور کارگاهی در واقع یک بالابر در کارگاه ها برای جابه جایی مصالح، ابزار و افراد است. ایمنی آسانسور کارگاهی بالا می باشد و بسیار مقرون به صرفه است. برای این نوع از آسانسورها محدودیت ارتفاعی وجود ندارد و از آن می توان در ساختمان های کم ارتفاع و حتی برج های بلند مرتبه استفاده کرد.
از آسانسورهای کارگاهی در راه سازی، معدن، صنعت ساختمان سازی، بخش فلز و فولاد، ساخت پل و تونل، بنادری و کشتی سازی، مرمت آثار باستانی و گاز و پتروشیمی استفاده می شود. سرعت آسانسورهای کارگاهی بسیار مناسب است و نیاز به زیرسازهای هزینه بر و زمان بر مانند سایر آسانسورها ندارد و همچنین همان طور که گفتیم آسانسورهای کارگاهی محدودیت ارتفاع ندارند.
ایمنی آسانسور کارگاهی بالا می باشد و انواع ضد انفجار آن که در محیط های کارگاهی استفاده می شود باعث می شود که ایمنی آسانسور کارگاهی بیش از پیش افزایش پیدا کند.
البته برای حفظ سیستم ایمنی کارگاهی نیاز است که در هنگام طراحی و نصب آسانسورهای کارگاهی به این موارد توجه شود، چرا که در صورت عدم توجه به این موارد آسانسور کارگاهی ناایمن خواهد بود:
- محافظ دکل؛
- نرده امگا؛
- سوئیچ های ایمنی؛
- سامانه فرود اضطراری؛
- ایست مکانیکی در بالای دکل؛
دستورالعمل ایمنی آسانسور
سیستم ایمنی آسانسور باید در هنگام طراحی، ساخت و نصب آسانسور توسط مهندسین ناظر بررسی شود تا امکان رخ دادن حوادث در آینده، خسارت مالی و جانی به صفر برسد. به طور کلی اجرای دستورالعمل ایمنی آسانسور به این دلیل است که شرایط نا ایمن و عوامل خطرساز شناسایی شوند و سطح ایمنی محیط را بالاتر ببرد. در ادامه به دستورالعمل ایمنی آسانسور خواهیم پرداخت.
چاه آسانسور
اولین دستورالعمل ایمنی آسانسور مربوط به چاه آسانسور است که این فضا کاملا بسته است و می بایست دارای دیواره ها، کف و سقف مستحکمی باشد.
ديوارها
دومین دستورالعمل ایمنی آسانسور در ارتباط با دیوارها است، دیوارها نباید هیچ گونه سوراخ یا حفره ای داشته باشند و کاملا صاف باشند، همچنین کف چاهک نیز باید کاملا تراز و یکنواخت باشد. در محوطه چاه نیز باید این قطعات وجود داشته باشند: ریل های راهنما، وزنه تعادل، سیم بکسل ها، کابین، ضربه گیرها، فلکه هرز گرد، کلید قطع اضطراری، گاورنر، پریز و لامپ های تونلی.
پاراشوت
پاراشوت آسانسور جزء قطعاتی است که باید دارای استاندارد اجباری باشد و در صورت بروز هر گونه خرابی، پاره شدن سیم بکسل یا اضافه بار، چنانچه سرعت کابین به سمت پایین بیش از حد مجاز برای گاورنر باشد، فرمان گاورنر باعث قطع جریان و عملکرد پاراشوت شده و باعث متوقف شدن کابین می شود.
ضربه گيرها
در این قسمت از دستورالعمل ایمنی آسانسور، هنگامی که کابین کابین یا وزنه تعادل از حدود مقرر شده در داخل چاهک گذشته باشد و امکان برخورد با کف چاهک وجود داشته باشد، ضربه گیرها از برخورد آن جلوگیری می کنند.
زمان بازدید دوره ای آسانسور
سرویس دوره ای آسانسور یکی از الزامات هر آسانسور در ساختمان است تا با این کار از خرابی های جدی جلوگیری شود و عمر مفید و ایمنی آسانسور نیز افزایش پیدا کند. مواردی که باید در هنگام تعمیر و بازدید دوره ای آسانسور کنترل شوند برخی ماهیانه، سه ماهه و حتی سالیانه هستند که در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت:
بازدیدهای ماهانه آسانسور
كنترل كابين
- کنترل سیستم روشنایی داخل کابین و تعویض چراغ ها در صورت خرابی؛
- کنترل سیستم تهویه کابین و تعویض یا تعمیر فن کابین در صورت خرابی؛
- کنترل صحت عملکرد کلیدها و زنگ هشدار کابین و تعویض یا تعمیر در صورت خرابی؛
- کنترل صحت عملکرد تمامی شستی های داخل کابین و تعویض یا تعمیر در صورت خرابی؛
- کنترل محکم بودن دستگیره ایمنی داخل کابین و محکم کردن آن در صورت وجود لقی؛
- کنترل پلاک نصبی داخل کابین که شامل ظرفیت و هشدارهای امنیتی است و نصب آن در صورت عدم وجود؛
- کنترل اتصال صحیح و عدم شکستگی یا ترک آیینه داخل کابین و هماهنگی با مدیر ساختمان به منظور اصلاح آن در صورت وجود نقص؛
- کنترل درایو در کابین و تنظیم و رگلاژ در صورت نیاز؛
- کنترل سیستم موزیک و اعلام طبقات؛
- کنترل صفحه نمایش داخل کابین؛
کنترل درب آسانسور
- کنرل قفل ایمنی درب آسانسور و دیکتاتور در کلیه طبقات و رگلاژ در صورت نیاز و تعویض در صورت خرابی؛
- توقف کابین باید کاملا هم تراز با طبقات باشد و در صورت نیاز تنظیم شود.
- بررسی مگنت در بازكن؛
- بررسی فنر درب ها؛
- بررسی کفشک های زیر درب آسانسور؛
- بررسی موتور و مکانیزم سردر؛
- كنترل شستیهای احضار كابين؛
كنترل قسمت فوقانی كابين آسانسور
- بررسی اتصال صحیح و ایمن سیم بکسل ها به کابین و وزنه تعادل و بررسی کرپی ها و سربکسل ها؛
- بررسی اتصال صحيح سيم بكسل گاورنر به كابين؛
- بررسی اتصال صحيح و ايمن تراول كابل؛
- بررسی سطح روغن های روی كابين؛
- کنترل پاراشوت (ترمز اضطراری کابین)؛
- بررسی تمامی كفشک های كابين و وزنه و رگلاژ در صورت نياز جهت حركت نرم تر و بهتر كابين؛
- بررسی ريل های آسانسور، عدم وجود ترک و شكستكی در جوش ها و اتصالات و عدم وجود لرزش های غیرعادی؛
- کنترل جعبه ریویژن و کنترل کلیدها، اتصالات و ترمینال ها؛
- بررسی تمامی آهنرباها و سنسور آهنربای کابین، سنسور دورانداز و توقف؛
- بازدید یوک کابین و کنترل تمامی پیچ و مهره ها، اتصالات و آچارکشی آنها؛
بررسی موتورخانه آسانسور
- کنترل موتور، گیربکس و شفت موتور از نظر لرزش یا صداهای اضافه و غیر عادی و همچنین عدم وجودی لقی؛
- بررسی استحکام شاسی موتور و گیربکس و صحت تمامی اتصالات؛
- بررسی صحت عملكرد فن موتور؛
- بررسی سطح روغن گيربكس؛
- بررسی صحت عملكرد گاورنر و کنترل اتصالات؛
- بررسی صحت عملكرد سيستم برق اضطراری؛
- بررسی فلكه گيربكس و سرتاسرسيم بكسل ها منظور عدم وجود پوسیدگی و خوردگی؛
- بررسی هرزگردها؛
- بررسی و تنظيم ترمز موتور و بازديد لنت ترمزهای موتور؛
- بررسی تهویه موتورخانه و کنترل دمای آنجا؛
- بررسی تاريخ شارژ كپسول آتشنشانی موجود در موتور خانه؛
- بررسی تمامی فيوز ها و اتصالات؛
- بررسی تابلو فرمان، اتصالات، ترمينالها و كنتاكتورها؛
بررسی چاه آسانسور
- بررسی روشنايی چاه آسانسور؛
- بررسی صحت عملكرد گاورنر پايين و استپ قارچی؛
- بازدید ضربه گیرهای کابین؛
- بررسی قاب وزنه و اتصالات؛
- بررسی زنجير تعادل؛
- کنترل زير كابين آسنسور؛
- بررسی ميكروسوييچ های حد بالا و پايين؛
بازدید سه ماهه آسانسور
- روغن كاری لولای درب طبقات؛
- نظافت فن كابين و موتور؛
- نظافت فن اتاقک موتور خانه؛
- آچار كشی اتصالات مكانيكی كابين و موتورخانه؛
بازدید سالیانه آسانسور
- عوض کردن روغن گيربكس با روغن دنده پايه تمام سنتتيک يا نيمه سنتتيک؛
- شست و شوی ريل ها با گازوييل و شوينده؛
- غبارگیری موتور، گيربكس، تابلو فرمان، تابلو برق و … توسط پمپ باد؛
- نظافت اتاقک موتور خانه؛
- غبارگيری روی كابين توسط پمپ باد؛
- نظافت چاه آسانسور؛