تا به حال شده زمانی که داخل آسانسور منتظر هستید تا به طبقه مورد نظرتان برسید، این سوال برای تان پیش بیاید که مخترع آسانسور که بوده و این طرح از کجا آمده است؟ احتمالا نه. ما فقط انتظار داریم آسانسور عملکرد ایمنی داشته باشد و وقتی مجبوریم از پله ها رفت و آمد کنیم، واقعا خسته می شویم.
با این که به نظر می رسد، تنها یک فرد مخترع آسانسور باشد، اما در واقع باید بگوییم که پاسخ به این سوال کمی پیچیده خواهد بود.
آسانسور چیست ؟
آسانسور، یک سکو یا محفظه بسته است که در یک چاه عمودی به سمت بالا و پایین به حرکت در می آید تا افراد و یا کالا به صورت عمودی جابجا شوند. چاه آسانسور حاوی تجهیزات، موتور، کابل ها و لوازم جانبی است.
آسانسورهای اولیه به جای این که کابین های محصور شده ای باشند، کاملا باز بودند و از سکویی تشکیل شده بودند که به صورت عمودی داخل چاه به حرکت در می آمدند. بالابرها به صورت کاملا دستی و توسط افراد و یا حیوانات و البته در برخی موارد توسط چرخ های آبی کار می کردند.
رومیان تا سال ها از همین آسانسورهای ساده برای انتقال آب، مواد ساختمان سازی و یا دیگر اجسام سنگین از یک مکان به مکانی دیگر استفاده می کردند.
آسانسورهای اختصاصی برای جابجایی مسافران در قرن هجدهم ایجاد شد که یکی از آن ها برای پادشاه لوئیس پانزدهم در سال 1743 مورد استفاده قرار گرفت. این آسانسور در ورسای و برای این که پادشاه را به معشوقه اش در طبقه دوم قصر برساند، بنا گردید. آسانسوری که چندان پیشرفته نبود و برای راه اندازی آن، مردانی زیر دودکش مستقر می شدند و طناب ها را می کشیدند.
شروع پیشرفت آسانسور چگونه بود ؟
تکنولوژی آسانسور در سال 1800 شروع به پیشرفت کرد و دیگر نیازی به راه اندازی دستی آن ها نبود. در سال 1823، دو معمار انگلیسی به نام های Burton و Hormer، اتاقی با نیروی بخار ساختند تا مسافران برای تماشای لندن از سکو بالا بروند.
چندین سال بعد، اختراع آن ها توسط معمارانی به نام های Frost و Stutt توسعه یافت و تسمه و وزنه متعادل کننده به قدرت بخار اضافه شد.
به زودی، سیستم های هیدرولیک نیز با استفاده از فشار آب و به منظور بالا و پایین رفتن کابین آسانسور ایجاد شدند. با این حال، این سیستم در برخی موارد عملی نبود و نیاز بود گودال هایی زیر چاه آسانسور ایجاد شود تا پیستون بتواند به سمت عقب برگردد. هر چه میزان ارتفاعی که آسانسور بالاتر می رفت، بیشتر بود، گودال نیز باید عمیق تر می شد. بنابراین، این گزینه مناسبی برای ساختمان های بلند در شهرهای بزرگ نبود.
بنابراین، علی رغم این که سیستم های هیدرولیکی تا حدی سریع تر از سیستم های بخار و آسانسورهای دارای کابل بودند. اما مدت زمان کمتری مورد استفاده قرار گرفتند. آسانسورهای دارای کابل، تنها یک اشکال عمده داشتند . آن هم این بود که کابل ها می توانستند رها شوند و در چنین شرایطی، احتمال سقوط آسانسور و آسیب دیدن مسافران و یا کالاها زیاد بود.
ایمنی آسانسور
Elisha Otis، فردی که توانست مشکل ایمنی آسانسورها را برطرف کند و عموما به عنوان مخترع آسانسور مدرن شناخته می شود. اوتیس در سال 1852 طرحی را ارائه داد که در آن از ترمزهای ایمنی استفاده شده بود. در صورتی که کابل ها پاره می شدند، یک قاب چوبی در بالای کابین آسانسور رها می شد، به دیواره های چاه برخورد می کرد و آسانسور را از حرکت متوقف می ساخت.
اوتیس در ادامه، شرکت آسانسوری خود را تاسیس کرد و اولین آسانسور عمومی در ساختمان نیویورک در سال 1874 نصب گردید. این شرکت امروزه به عنوان بزرگ ترین تولید کننده آسانسور در دنیا شناخته می شود.
در حالی که طراحی آسانسور کابلی هم چنان باقی مانده است. پیشرفت های بسیاری نیز صورت گرفته است که بارز ترین آن، استفاده از برق و الکتریسیته به جای نیروی بخار است، تغییر و تحولی که در سال 1880 آغاز شد. آسانسور برقی توسط Alexander Miles در سال 1887 ثبت شد. هر چند یکی از آن ها توسط مخترع آلمانی به نام Werner von Siemens در سال 1880 ثبت گردید.
آسانسور اوتیس آخرین نوآوری ایمنی نبود. این روزها، عملا غیر ممکن است که آسانسور سقوط کند و مسافران جان خود را از دست دهند. در حال حاضر، از چندین کابل فولادی برای نگه داشتن وزن آسانسور استفاده می شود به علاوه این که سیستم های ترمز، جلوی سقوط آسانسور در صورت رها شدن کابل ها را می گیرند.
اگر با وجود تمام اقدامات ایمنی گفته شده، آسانسور سقوط کند. کمک فنرهایی زیر چاه تعبیه شده اند که احتمال بروز آسیب های جدی را کاهش خواهند داد.
حقایق جالب برای آسانسور
- اوتیس از نظر همه به عنوان مخترع آسانسور مدرن در نظر گرفته نمی شود. فرد دیگری به نام Otis Tufts، طرح آسانسوری را ثبت کرد که در آن، درها به طور خودکار باز و بسته می شدند و نیمکت هایی داخل آن قرار داشت. با این حال، طرح تافتس، مسائل ایمنی مربوط به سیستم کابل را برطرف ساخت و از پیچ های بسیار بزرگ استفاده کرد.
بدیهی است که این طرح در ساختمان های بلند، بسیار گران بود. طراحی اوتیس ساده تر بود، استفاده از آن آسان تر بود و هزینه ساخت کمتری را نیز به همراه داشت و به همین خاطر است که اعتبار بیشتری را نسبت به طرح تافتس داشت.
- اولین چاه آسانسور قبل از این که الیشا اوتیس، آسانسور ایمن و با قدرت بخار خود را طراحی کند، در یک ساختمان قرار گرفت. این کار در سال 1853در ساختمان بنیاد اتحادیه کوپر در نیویورک انجام شد. کوپر احساس کرد که آسانسورها در آینده ای نزدیک باید کاملا ایمن باشند و این مورد را در طراحی ساختمان به کار گرفت. با این که چندین دهه طول کشید، اما در نهایت، آسانسور در چاه و توسط شرکت اوتیس نصب گردید.
چرا آسانسور اختراع شد؟
معماران تاریخ باستان، طرح های مختلفی را برای حمل و جابجایی افراد و یا کالا ارائه دادند و توانستند ابزاری به نام پله را اختراع کنند. اما جابجایی اشیای سنگین از طریق پله ها کار دشوار و گاها غیر ممکنی بود. به همین خاطر، در صدد برآمدند تا ابزاری را بسازند که قادر به جابجایی و حمل افراد به صورت عمودی باشد.
در این زمان، ساخت اولین بالابرها و آسانسورها مطرح شد. اگر آسانسورها اختراع نمی شدند، ساختمان های امروزی بیشتر از هفت تا هشت طبقه ارتفاع نداشتند. ساخت ساختمان های بلند به رونق و توسعه شهرها نیز کمک کرد.
یکی از مهم ترین مزایای ساخت آسانسورها کمک به افراد مسن و ناتوان بود. زمانی که آسانسور اختراع شد، این افراد توانستند به طور مستقل و کاملا ایمن ما بین طبقات ساختمان رفت و آمد کنند.
آسانسورها، تاثیر به سزایی را در زندگی مدرن امروزی داشته اند. اما زمانی که از این سیستم استفاده می کنیم، توجهی به این مورد نداریم که آسانسورها چگونه زندگی را برای ما ساده و ساده تر از قبل کرده اند. ما تنها زمانی به آسانسورها توجه می کنیم که با مشکلی مانند باز نشدن درب و یا شنیده شدن صدا از کابین روبرو شویم.
نتیجه
در واقع پاسخ به این سوال که مخترع آسانسور که بود، کمی پیچیده است. اما در طول تاریخ، چندین مخترع توصیه هایی را برای جابجایی عمودی مسافران و یا کالا از یک مکان به مکانی دیگر ارائه دادند. در زمان های قدیم از نیروی انسانی، حیوانات و یا آب برای این کار استفاده می شد.
این سوال مطرح می شود که آیا الیشا اوتیس مخترع آسانسور بود؟ بستگی دارد این سوال از چه کسی پرسده شود. تا زمان برگزاری نمایشگاه جهانی، اوتیس شانس چندانی برای فروش آسانسورهای خود نداشت و ثبت اختراع او در سال 1861 و برای آسانسورهای باری بود، نه آسانسورهای مسافربر.
به همین خاطر، برخی اوتییس تافتس را مخترع آسانسورهای مدرن مسافربر می دانند. دو سال قبل از اوتیس، تافتس آسانسورهایی را طراحی کرد که دارای نیمکت بودند و درب ها به طور خودکار باز و بسته می شدند.